- Er is een coronaal gat op de zon ontdekt met een diameter van twintig keer de aarde.
- Dergelijke ‘gaten’ kunnen zonnewinden van 2,8 miljoen kilometer per uur naar de aarde sturen.
- De winden zullen de aarde vrijdag of zaterdag bereiken en kunnen voor een sterker Noorderlicht zorgen, zeggen experts.
- Lees ook: Een gat dat 30 keer zo groot is als de aarde, is zichtbaar op de zon – het zorgt voor zonnestormen die eind deze week onze planeet bereiken
Op het oppervlak van de zon is voor de tweede keer in korte tijd een reusachtig gat zichtbaar geworden, dat zorgt voor zonnewinden van 2,8 miljoen kilometer per uur. Die kunnen eind deze week de aarde bereiken.
De ontdekking van dit nieuwe gat volgt op het opduiken van een nog groter coronaal gat op de zon afgelopen week. Dat gat had een omvang van 30 keer de aarde.
Terwijl dit eerste ‘gat’ wegdraaide van de aarde, is een nieuw reusachtig coronaal gat met een doorsnede van ongeveer 18 tot 20 aardes zichtbaar geworden.
Coronale gaten blazen zonnewinden de ruimte in, waarmee satellieten beschadigd kunnen raken en prachtig poollicht kan ontstaan, als ze de aarde bereiken.
Wetenschappers zeggen dat dit specifieke gat geen schade zal aanrichten, maar verwachten wel dat er in sommige delen van de wereld een sterk Noorderlicht kan ontstaan.
Het nieuwe coronale gat bevindt zich dicht bij de evenaar van de zon…
Coronale gaten komen vaker voor, maar normaal gesproken zijn ze zichtbaar aan de polen van de zon. Vanaf daar worden hun winden de ruimte ingeblazen
Maar nu de zon zich opmaakt voor piek in de activiteitencyclus, die ongeveer om de elf jaar plaatsvindt, is de kans groter dat er gaten bij de evenaar van de zon verschijnen, aldus hoogleraar ruimtefysica Mathew Owens van de universiteit van Reading. "Dat dit gat zich bij de evenaar bevindt, betekent dat er vrijwel zeker een paar dagen nadat de zon voorbij de centrale meridiaan is gedraaid, snelle winden en stormen richting de aarde komen", vertelt hij tegen Insider.
"Zonnewinden kunnen snelheden van meer dan 800 kilometer per seconde bereiken", geeft universitair hoofddocent ruimte- en klimaatfysica Daniel Verscharen van het University College London aan. "De vorm van dit coronale gat is niet bijzonder. De locatie maakt het echter zeer interessant. Ik verwacht dat tussen vrijdagavond en zaterdagochtend winden uit dit coronale gat de aarde bereiken".
Zonnewinden ontsnappen makkelijker via coronale gaten
De zon bestaat uit zeer heet plasma, ofwel geïoniseerde gasvormige deeltjes. Dat plasma kolkt vanuit het binnenste van de zon naar het oppervlak en daarbij ontstaan magnetische velden die opzwellen, botsen en vervolgens samenvloeien.
Een coronaal gat ontstaat wanneer magnetische velden recht omhoog de ruimte in schieten, schrijft ruimtevaartorganisatie NASA. Door die gaten wordt het makkelijker voor zonnewinden om met hoge snelheid de ruimte in te schieten.
De gaten zijn doorgaans koeler dan het omringende hete, kolkende plasma, wat de donkere kleur verklaart die deze gaten op foto's van de zon hebben.
Als de magnetische lijnen naar de aarde gericht zijn, komen zonnewinden onze atmosfeer binnen.
"Als het coronale gat naar het zuiden is gericht, is de kans groter dat we een meteorologisch effect te zien krijgen, maar dat weten we nog niet zeker," vertelt Verscharen.
Het poollicht kan helderder worden, maar niet zo helder afgelopen week
Als zonnewinden samenkomen en onze atmosfeer bereiken, kunnen ze het poollicht helderder maken. Maar dat betekent niet dat iedereen ze te zien krijgt.
Toen afgelopen week een schitterend Noorderlicht aan de hemel verscheen, was dat niet alleen te danken aan het coronale gat.
Precies op hetzelfde moment dat het coronale gat op de aarde was gericht, vonden er verschillende coronale massa-ejecties (CME's) plaats in de zon. Deze CME's, enorme uitbarstingen van plasma die de ruimte in worden geschoten, zorgden voor een geo-magnetische storm, wat het effect het poollicht versterkte.
In het geval van dit coronale gat is het onwaarschijnlijk dat een dergelijk effect zich zal herhalen, zeggen experts. Jammer voor de liefhebbers van het poollicht, maar goed nieuws voor de technologiebedrijven. Sterke geomagnetische stormen kunnen namelijk een ravage aanrichten bij satellieten, communicatietechnologie en radiosignalen verstoren.
"Ik betwijfel of dit coronale gat veel effect zal hebben. Tenzij we toevallig rond dezelfde tijd een op de aarde gerichte CME krijgen", zegt Owens. Net als bij het weer op aarde, blijft het moeilijk om ruimteweer nauwkeurig te voorspellen.
"We lopen echt achter met onze mogelijkheden om ruimteweer te voorspellen", geeft Verscharen aan. "We werken er hard aan om het ruimteweer beter te begrijpen met behulp van theoretische natuurkunde, plasmasimulaties op supercomputers en geavanceerde waarnemingen met de nieuwste ruimtevaartuigen, zoals de gezamenlijke ESA-NASA-missie Solar Orbiter."
